Verlangen naar vergetelheid

Over een jaar gebruiken we nog maar 10% van ons biologische geheugen, en zullen we onze gedachten, dromen en herinneringen grotendeels uitbesteden aan machines. Klinkt overdreven? Misschien, misschien niet.

Het is november 2024, een koude maar zonnige herfstdag. Wandelend door het Vondelpark zie ik een roodborstje door de kale bomen fladderen en mijn gedachten dwalen af naar het aanstaande kerstdiner met vrienden. We hebben het er vorige week uitgebreid over gehad, maar ik ben het eigenlijk weer vergeten: wie zou wat meenemen? Ik weet zelfs niet meer zeker wat mijn eigen taak was. Terwijl ik rustig tussen de kale bomen loop, activeer ik mijn persoonlijke GPT met een stemcommando: "Herinner me aan de afspraken van ons kerstdiner."

Handig: elke dag worden alle gesprekken die ik heb, podcasts die ik luister en video's die ik kijk getranscribeerd en verwerkt in de dataset van mijn persoonlijke AI-assistent. Automatisch, hoef ik niks voor te doen.

Mijn oortjes zoemen zachtjes terwijl mijn GPT reageert: "Je had afgesproken om de wijn te verzorgen, Mark. En je hebt beloofd je als engel te verkleden. Wil je een voorstel voor wijnsoorten die passen bij de gerechten die zijn afgesproken?" Ik wandel verder en luister naar de suggesties van mijn GPT. "Voor de ovenschotel die Anna gaat maken, zou een lichte Pinot Noir of een frisse Sauvignon Blanc goed passen. Bij de pompoensoep van Jasper zou een Chardonnay mooi aansluiten."

Het is bijna een scene uit Her, de film waarin Joaquin Phoenix verliefd wordt op zijn AI-assistent. Maar vanaf vandaag is dit gewoon voor ons allemaal mogelijk, door deze drie ontwikkelingen:

• Persoonlijke GPT: OpenAI heeft de mogelijkheid geïntroduceerd om je eigen 'GPT' te vullen, en te trainen op al jouw persoonlijke data.
• Grote input en context: ChatGPT kan nu 128.000 tokens (ongeveer 300 pagina's tekst) in één keer als input verwerken.
• Multimodaliteit: Daarnaast is het model multimodaal geworden, wat betekent dat het binnen dezelfde interactie naadloos kan schakelen tussen tekst, beeld en spraak.

Knoop je dit allemaal aan elkaar, dan bouw je simpel een persoonlijk AI-model dat altijd meeluistert en al je gesprekken voor je transcribeert en onthoudt. Daardoor kun je vervolgens heel simpel praten met je eigen gedigitaliseerde herinneringen.

De deur staat zo dus ineens wagenwijd open naar een volledig nieuwe realiteit, waarin alles wat je meemaakt wordt vastgelegd en gemakkelijk kan worden teruggehaald. Heerlijk, want dit gaat een ongekende nauwkeurigheid en efficiëntie in onze communicatie brengen, maar ook beangstigend, want hoe radicaal veranderen maatschappelijke conventies als we weten dat alles altijd perfect kan worden herinnerd en geanalyseerd?

Onze sociale dynamiek zal er totaal door veranderen. Misverstanden kunnen worden opgehelderd door simpelweg een gesprek terug te halen, we kunnen onszelf beter begrijpen, reflecteren op onze eigen persoonlijkheid en leren van alle dagelijkse interacties. Maar er zal onmiddellijk een nieuwe sociale etiquette moeten ontstaan rond het gebruik van deze digitale geheugens. Welke betekenis heeft privacy in ons dagelijks leven nog? Wat betekent dit voor spontaniteit en authenticiteit? Hoe gaan menselijke verbindingen eruitzien in een wereld waar herinneringen niet langer vluchtig, maar permanent en onfeilbaar zijn?

Het kerstdiner is in volle gang. De tafel is rijkelijk gedekt, fonkelende lichten weerspiegelen in het glaswerk, en de geur van heerlijke gerechten vult de kamer. Iedereen heeft perfect uitgevoerd wat van hen werd verwacht, dankzij de fluisterende assistentie van hun persoonlijke GPT's. Een symfonie van orde en efficiëntie, tot het moment dat Jasper binnenkomt met een grote, dampende schaal. De verrassing is duidelijk op ieders gezicht te lezen als hij trots zijn zelfgemaakte lasagne presenteert. Een ongemakkelijke stilte valt. Anna's ovenschotel, de ster van de avond, was immers ook een lasagne.

Je ziet de verwarring in Jaspers ogen veranderen in ontgoocheling. "Ik dacht dat ik lasagne moest maken," zegt hij zacht. De sfeer verandert; iedereen vraagt zich af waarom Jasper niet gewoon meedeed, waarom hij altijd zo eigenwijs moet zijn, en niet net als de rest een persoonlijke GPT gebruikt. Alles is ook altijd zo moeilijk met die jongen.

Verregaande integratie van geavanceerde AI in ons dagelijks leven roept stevige vragen op over privacy en ethiek, maar benadrukt vooral ook de risico's van groeiende ongelijkheid. Een toenemende afhankelijkheid van AI kan een steeds diepere digitale kloof slaan, waarbij degenen zonder toegang tot of kennis van deze technologieën achterblijven. Als we daarnaast overwegen hoe deze technologieën kunnen worden misbruikt voor manipulatie of ongelijke verdeling van macht en middelen, wordt pijnlijk duidelijk dat dit één van de belangrijkste onderwerpen op de politieke agenda's zou moeten zijn.

Vandaag markeert een kantelpunt – een nieuwe ontwikkeling die ons dwingt om na te denken over de rol die technologie speelt in ons leven en hoe we kunnen zorgen dat het ons blijft dienen, zonder onze menselijke waarde en waarden te verliezen in een nieuwe wereld. Een wereld waar algoritmes volledig verweven zijn met onze fysieke ervaringen – een tijdperk waarin we niet alleen onze herinneringen zullen delen met machines, maar ook onze emoties, gedachten en dromen.

Hoe mooi die toekomst zal zijn, hangt helemaal af van de keuzes die we vandaag maken.